Oktober is Mediation Week. Wat zijn de alternatieve methoden voor geschiloplossing?

Een procedure is tijdrovend, kostelijk en psychologisch bezwarend, verloopt volgens rigide regels, en heeft een onzekere uitkomst. Partijen zijn dan ook vaak gebaat bij het vinden een minnelijk akkoord.

Advocaten moeten hun cliënten informeren over de mogelijkheid tot bemiddeling, verzoening en andere vormen van minnelijke oplossing van geschillen, en dit in de mate van het mogelijke bevorderen (artikel 444 Gerechtelijk Wetboek).

Wat zijn de alternatieve methoden voor geschiloplossing?

Onderhandeling

De simpelste vorm van alternatieve geschiloplossing is dat partijen met elkaar in overleg treden om een minnelijke oplossing te vinden voor hun geschil. Zij kunnen daarbij bijgestaan of vertegenwoordigd worden door een advocaat.

Als er een minnelijk akkoord bereikt is met wederzijdse toegevingen, is er sprake van een dading (artikel 2044 e.v. oud Burgerlijk Wetboek). Wordt een dading bereikt, dan doen partijen afstand van hun rechtsvordering in verband met het geschil, en kunnen ze die niet meer voor de rechtbank brengen.

Onderhandelingen tussen partijen zijn in beginsel niet vertrouwelijk. Als het geschil niet opgelost geraakt, kan een partij de gevoerde besprekingen of briefwisseling dus nadien inroepen voor de rechtbank. Dat werkt soms remmend. Als advocaten de onderhandeling voeren, valt dit onder de strikte vertrouwelijkheid die deontologisch van toepassing is voor contacten tussen advocaten.

Verzoeningszitting

Partijen kunnen een oplossing proberen te bereiken via de zogenaamde “minnelijke schikking” of “verzoeningszitting”.  Daarbij neemt één van de partijen het initiatief om de andere partij vrijblijvend te laten oproepen voor de rechter, die zal proberen de partijen met elkaar te verzoenen. De rechter kan bij zo’n verzoeningspoging geen beslissingen opleggen. Maar als partijen tot een overeenkomst komen, kan de rechter hiervan wel akte verlenen, en dan verkrijgt het akkoord de uitvoerbare kracht van een vonnis.

Lukt het niet om partijen te verzoenen, dan kan het geschil alsnog ten gronde voor de rechter gebracht worden, voor beslechting.

De minnelijke schikking is wettelijk geregeld (artikel 730/1 e.v. Gerechtelijk Wetboek). In sommige gevallen legt de wet verplicht een voorafgaande verzoeningspoging op (bijvoorbeeld bij uitwinningsprocedures voor de beslagrechter, geschillen over een recht van uitweg, of pacht).

Bemiddeling

Bemiddeling is een vertrouwelijk en gestructureerd onderhandelingstraject waarbij een onafhankelijke en onpartijdige derde, nl. de bemiddelaar, de onderhandeling tussen de partijen begeleidt. Zijn taak bestaat erin de onderhandelingen in goede banen te leiden en partijen te helpen om zelf tot een billijke overeenkomst te komen waarin ze zich kunnen vinden, eventueel rekening houdend met ook niet-juridische factoren. De bemiddelaar is een daartoe opgeleide en erkende persoon.

Als een akkoord gevonden wordt kan dit bekrachtigd worden door de rechtbank, en zo de (uitvoerbare) waarde van een vonnis krijgen.

Partijen kunnen zelf kiezen om een bemiddeling op te starten eenmaal hun geschil ontstaan is. Maar dit kan ook voorzien zijn in een bemiddelingsclausule in een tussen partijen geldende overeenkomst, of de rechter kan een bemiddelingspoging opleggen aan partijen.

Er is een uitgewerkte wettelijke regeling over bemiddeling (artikel 1724 e.v. Gerechtelijk Wetboek). Meer informatie vindt u ook u op de website van de Federale Bemiddelingscommissie.

Collaboratieve onderhandeling

Dit is een bijzondere vorm van onderhandeling. Net als bij bemiddeling gaat het om een vertrouwelijk en gestructureerd onderhandelingstraject, maar er is geen neutrale derde die optreedt als bemiddelaar. Wel worden de partijen elk door een eigen “collaboratieve” daartoe opgeleide en erkende advocaat bijgestaan. Die zal op actieve wijze en met behulp van dezelfde (communicatie)technieken als bij bemiddeling proberen in samenspraak met de andere partij en diens collaboratieve advocaat een evenwichtig en duurzaam akkoord te vinden.

Als de onderhandelingspoging faalt kunnen de collaboratieve advocaten nadien niet meer optreden bij een gerechtelijke procedure. De collaboratieve onderhandeling is wettelijk geregeld (artikel 1738 e.v. Gerechtelijk Wetboek).

Arbitrage

Arbitrage is een alternatief voor de overheidsrechtbanken. Er wordt beroep gedaan op een private organisatie die optreedt als (scheids)rechter voor beslechting van het geschil tussen partijen. Dit verloopt doorgaans volgens een eigen procedurereglement van die organisatie. Als de arbitrale uitspraak niet vrijwillig uitgevoerd wordt door een partij, moet ze bekrachtigd worden door de rechtbank om uitvoerbaar te zijn. Arbitrage wordt wettelijk geregeld in artikel  1676 e.v. Gerechtelijk Wetboek.

Arbitrage kan een voordeel zijn als partijen niet willen dat de uitspraak openbaar is, als er een zeer specifieke materie aan de orde is, of als de partijen de procedure in een afwijkende taal willen voeren. De nadelen zijn dat het kostelijk is, lang niet altijd vlot verloopt, en er alsnog bij de rechtbank een bekrachtiging moet aangevraagd worden om de uitspraak door de gerechtsdeurwaarder gedwongen ten uitvoer te kunnen leggen. Dat maakt dat arbitrage niet zeer geschikt is voor veel geschillen.

Andere

Naast deze mogelijkheden kunnen er nog andere kanalen zijn om een geschil op een alternatieve of buitengerechtelijke wijze te proberen regelen, zoals ombudsdiensten, of de gekwalificeerde entiteiten die in bepaalde sectoren (bv. de bouw) werden ingericht.

Reallegal bekijkt steevast met u de opportuniteit om een geschil via alternatieve geschillenbeslechting op te lossen.  Dit is niet alleen een wettelijke plicht, maar sluit eenvoudigweg aan bij de kantoorwaarden: wij willen voor u de beste oplossing met de minste middelen. Het pad dat gekozen wordt, moet door u als cliënt uiteraard gedragen worden. Uw belangen staan voorop. Uw noden zijn onze maat.